Duurzaam beleggen
Beleggen levert meer op dan sparen. Daarom beleggen we om jullie pensioen te laten groeien. Dat betekent dat we goed kijken naar resultaten op de korte termijn. Maar we kijken zeker ook naar de toekomst. Naar beleggingen die op de langere termijn ook waarde gaan opleveren.
Veel aandacht voor MVB
Een goed financieel resultaat voor de deelnemers staat bij ons voorop. Maar we houden ook zeker rekening met de wereld, het klimaat, de mens en de maatschappij. Daarom krijgt Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) veel aandacht binnen ons beleggingsbeleid.
Resultaat en duurzaamheid gaan goed samen
Dat MVB voor ons belangrijk is, is terug te zien in ons beleggingsbeleid. Zo toetsen we onze ‘strategische beleggingsmix’ aan klimaatscenario’s. We willen dat onze deelnemers leven in een wereld, waarin oog is voor het veranderende klimaat, de mens en de maatschappij. Dat heeft direct invloed op hoe we beleggen.
Om goed te kunnen beleggen zijn deskundigen nodig. Bij het kiezen van waar we in beleggen, kijken we, samen met onze adviseur, ook of zij voldoen aan onze eisen op het gebied van MVB.
Bij Stap doen we ons best om een steentje bij te dragen aan een duurzamere wereld. En niet onbelangrijk: een goed financieel pensioenresultaat gaat vaak uitstekend samen met duurzame beleggingen.
Maatwerk met een ladder
Stap is een algemeen pensioenfonds met meerdere pensioenkringen. Iedere pensioenkring heeft zo zijn eigen karakteristieken. En daarmee een eigen historie en een eigen identiteit. Hier houden we bij alles rekening mee, dus ook bij ons MVB-beleid. Dat hebben we als een ladder opgezet. Elke pensioenkring kan zelf bepalen op welk niveau van de ladder het MVB-beleid zich moet bevinden.
Drie treden
Het MVB-beleid van Stap kent een splitsing tussen rentmeesterschap (stewardship) en de daadwerkelijke invulling van de beleggingen.
Bij stewardship gaat het over het actief gebruiken van invloed bij bedrijven waarin we beleggen. We willen die bedrijven graag overtuigen om de in onze ogen juiste, duurzamere keuzes te maken. Dat doen we door op basis van screening de dialoog aan te gaan of te stemmen bij aandeelhoudervergaderingen.
Bij de daadwerkelijke invulling van beleggingen gaat het met name over uitsluitingen en ESG-integratie. Als een bedrijf, sector of overheid extra veel schade veroorzaken aan milieu en/of omstreden activiteiten (oorlog), dan wordt niet in dat bedrijf of land belegd. ESG-integratie betekent dat wij ESG meenemen in de beslissingen die we nemen over waar we in beleggen.
Bij het stewardship én bij de daadwerkelijke invulling van de beleggingen zijn er 3 tredes.
Wettelijke verplichting: voldoen aan de wetgeving.
De standaard van Stap: wat wij daarboven onder andere vanuit onze waarden ten aanzien van mens, milieu en maatschappij en risicobeheersing nodig vinden.
Stap plus: wat wij kunnen doen om actief bij te dragen aan de duurzame wereld van nu. Maar ook aan de duurzame wereld van de toekomst (waardecreatie op termijn).
Onze beleggingsovertuigingen
Wij baseren ons beleggingsbeleid op onze beleggingsovertuigingen. Alle beleggingen hebben een duidelijk doel. Ze moeten bijdragen aan een solide rendement passend bij de pensioenverplichtingen en de ambitie en risicohouding van de pensioenkring. Met een stevige nadruk op maatschappelijk verantwoord beleggen.
Het complete MVB-beleid vindt u hier
Lees meer over onze beleggingsovertuigingen
Stap heeft de volgende beleggingsovertuigingen vastgesteld
De keuzes met betrekking tot het strategisch beleggingsbeleid hebben binnen het beleggingsproces de meeste invloed op het te behalen rendement en het risicoprofiel. Het strategisch beleggingsbeleid is daarmee het meest bepalend voor het uit te keren pensioen
Een belegging in zakelijke waarden leidt op lange termijn tot een hoger verwacht rendement dan een belegging in meer veilig geachte staatsobligaties: er is sprake van een “risicopremie”. Op de langere termijn weegt deze risicopremie naar verwachting op tegen de additionele volatiliteit van zakelijke waarden. Het rendement is niet altijd beter bij het nemen van risico, maar omdat het bestuur van Stap een langetermijnvisie heeft, is dit het uitgangspunt.
Alle beleggingen in vermogenscategorieën hebben een duidelijk doel. Dat kan zijn het behalen van rendement, het afdekken van risico’s of het spreiden van risico’s. De doelstelling is om een maximaal rendement te realiseren binnen een vastgesteld risicokader. Het dient begrijpelijk te zijn op welke wijze een dergelijke categorie in elkaar steekt. Een belegging dient beoordeeld te worden op complexiteit, deugdelijkheid, transparantie en kosten.
Het beleggingsbeleid van de kring is een mengvorm van passief en actief beheer. In eerste instantie kiest de kring hierbij voor een kostenefficiënte strategie. Een kring voert een actieve strategie voor beleggingscategorieën waarvoor de verwachting bestaat dat, rekening houdend met de extra kosten en risico’s van een actieve strategie, een extra rendement ten opzichte van de benchmark kan worden behaald of vanwege kostenefficiency.
De belangrijkste criteria op basis waarvan wordt beoordeeld in hoeverre er in een bepaalde regio of in een bepaald thema toegevoegde waarde te behalen is met actief beheer zijn:
Mate van efficiëntie van de markt (informatie-asymmetrie en de aanwezigheid van non-profit participanten)
De breedte van de markt (de opportunity set)
Beschikbaarheid van en capaciteit bij kwalitatief goede externe vermogensbeheerders.
Bij de afweging tussen actief en passief beheer wordt meegewogen dat de mogelijkheid op outperformance bij actief beheer tevens betekent dat sprake is van het risico op underperformance.
Dit betekent dat deze risico’s worden onderkend en vervolgens met risicoafdekkingsstrategieën tot het gewenste niveau worden afgedekt. Stap beschouwt valutarisico en renterisico als onbeloond risico.
Diversificatie zorgt in normale marktomstandigheden voor spreiding van het risico. Hierdoor is het mogelijk een deel van de portefeuille met meer risico te beleggen, zonder dat het totale risico recht evenredig toeneemt. Daarom belegt de kring het vermogen in meerdere beleggingscategorieën en gaat bij actief beheerde strategieën de voorkeur uit naar het Multi Manager principe.
Een lange beleggingshorizon geeft de mogelijkheid om een liquiditeitsrisicopremie aan het rendement toe te voegen door middel van het beleggen in minder verhandelbare producten. De premie voor illiquide
beleggingscategorieën is een compensatie voor de onmogelijkheid om posities snel af- en op te bouwen. De consequentie van deze onmogelijkheid is dat niet altijd op het gewenste moment de positie tegen acceptabele kosten kan worden afgebouwd. Deze consequentie wordt meegewogen in de keuzes voor de mate van blootstelling naar illiquide beleggingen
Maatschappelijk verantwoord beleggen draagt positief bij aan het risico-rendement profiel en wordt zoveel als mogelijk geïntegreerd in alle onderdelen van het beleggingsbeleid van Stap. Door verantwoord te beleggen wenst Stap een bijdrage te leveren aan een financieel gezonde toekomst voor de deelnemers in een voor hen goede leefomgeving.
Stap neemt hierin haar verantwoordelijkheid en wenst bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling van de samenleving.
Beleggingsproces
In onze ogen is het strategisch beleggingsbeleid de belangrijkste beslissing binnen het beleggingsproces. Onze fiduciair manager adviseert ons over alle onderdelen van het strategische beleid.
Dit advies is voor iedere pensioenkring vaak net even anders. Ieder pensioenfonds heeft immers andere kenmerken. Denk daarbij aan de gemiddelde leeftijd van de deelnemers en de risicohouding. Maar ook eventuele voorkeuren, zoals extra aandacht voor MVB, spelen een belangrijke rol bij het uiteindelijke advies.
We stellen het strategische beleid vast op basis van een ALM-studie. Onze uitbestedingspartners, Aegon AM en TKP, bereiden deze studie voor. In het strategische beleid staat welke beleggingscategorieën kunnen bijdragen aan het behalen van het gewenste rendement. Maar ook hoe de samenstelling van deze categorieën eruit moet zien en in welke mate we bepaalde risico’s moeten afdekken.
Binnen het vastgestelde risicokader willen we maximaal rendement behalen. Dat bereiken we door ook te beleggen in risicovolle(re) beleggingen. Op termijn behalen deze beleggingen naar verwachting voldoende overrendement. Het risico verlagen we onder andere door voldoende spreiding aan te brengen. Op die manier compenseren we een eventuele tegenvallende performance in de ene categorie met een positieve performance in een andere categorie.
Het selecteren van juiste vermogensbeheerders die goed aansluiten bij onze uitgangspunten en wensen is van groot belang om onze doelstellingen te behalen. Dat laten we dan ook graag over aan de specialisten van onze fiduciair manager, Aegon AM. Per beleggingscategorie selecteert onze fiduciair manager daarom de best-in-class externe vermogensbeheerder(s).
Aegon AM hanteert hiervoor een gedisciplineerd en streng selectieproces. Onze pensioenkringen krijgen daarmee toegang tot het enorme netwerk van deze wereldwijde vermogensbeheerders. Zodra de externe vermogensbeheerders zijn aangesteld, zal onze fiduciair manager hen continu monitoren. Op die manier zijn we er zeker van dat de externe managers zich houden aan het mandaat en alle gemaakte afspraken.
Een voorbeeld van zo’n afspraak, is dat de externe managers (blijven) voldoen aan ons strenge MVB-beleid en bijvoorbeeld niet mogen beleggen in bedrijven die de mensenrechten schenden of die betrokken zijn bij de productie van clustermunitie.
Met Aegon Asset Management (Aegon AM) hebben we een strategische partner die ons helpt op het gebied van vermogensbeheer. Als onze fiduciair manager kennen zij de pensioenwereld en lopen zij voorop als het gaat om verantwoord beleggen.
Tegelijkertijd is Aegon AM een grote wereldwijde organisatie, met veel inkoopkracht, een breed netwerk, en decennialange expertise. Stuk voor stuk belangrijke elementen om schaalvoordelen te realiseren en innovatie mogelijk te maken.
Onze instrumenten voor maatschappelijk verantwoord beleggen
Bij Stap gaat het niet alleen maar om het hoge financiële pensioenresultaat. We willen ook dat onze deelnemers leven in een wereld waarvan ze kunnen genieten. Waarin wordt erkend dat welzijn veel breder is dan materiele welvaart. Dat mensen graag gezond en veilig willen zijn en willen leven in een prettige, stabiele leefomgeving. Vandaar dat Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) veel aandacht krijgt binnen alle onderdelen van ons beleggingsbeleid.
Gelukkig gaat vandaag de dag een goed financieel pensioenresultaat goed samen met duurzaam beleggen. Voor het uitvoeren van ons MVB-beleid maken we gebruik van verschillende ESG-instrumenten:
Wij sluiten op voorhand bepaalde bedrijven en landen uit om in te beleggen, omdat ze te veel risico’s met zich meebrengen of omdat ze bepaalde normen en waarden schenden. Periodiek evalueren wij ons uitsluitingsbeleid en scherpen dit aan wanneer hier aanleiding toe is. Onze fiduciair manager ziet erop toe dat de lijst met uitsluitingen in de contracten en mandaten van de externe managers verwerkt en nageleefd wordt.
Wij streven ernaar dat alle ondernemingen waarin wij beleggen zich houden aan de Global Compact Principles en Guiding Principles for Business en Human Rights van de Verenigde Naties en de OESO-richtlijnen. Deze internationale standaarden zijn gericht op de bescherming van mensenrechten, het handhaven van eerlijke arbeidsomstandigheden, de vermindering van de impact op het milieu en het bestrijden van corruptie. De naleving van deze principes is voor ons een minimumeis. Daarom screenen we de ondernemingen waarin we beleggen periodiek daarop.
Met de bedrijven die niet voldoen aan de Global Compact Principles, Guiding Principles for Business en Human Rights van de Verenigde Naties en de OESO-richtlijnen gaat Aegon AM, namens ons, de dialoog aan. Als deze dialoog onvoldoende uitzicht biedt op het behalen van de engagement doelstelling, wordt de betreffende onderneming in principe uitgesloten. Voor de selectie van nieuw aan te stellen externe managers is het voeren van een actief engagementbeleid een belangrijk criterium.
Wij vinden het belangrijk om gebruik te maken van het stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen. Hierbij geldt de ISS Sustainability Policy als leidraad, met inachtneming van de Nederlandse Corporate Governance Code en Eumedion Alerts. Lees meer over hoe we stemmen.
ESG-integratie betekent dat factoren op gebied van milieu, mens en goed ondernemingsbestuur worden meegenomen in de selectie vande beleggingen. Bij de selectie van externe managers stelt onze fiduciair manager hoge eisen aan de mate waarin ESG-factoren een rol spelen in het beleggingsproces. Dit betreft een uitgebreide set aan criteria die ingaat op de bedrijfscultuur van de externe manager, het specifieke beleggingsproces, de uitkomsten op portefeuilleniveau en de intensiteit waarmee de manager inhoud geeft aan actief eigenaarschap.
Meer over wet- en regelgeving duurzaam beleggen
De EU heeft de verordening Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) opgesteld. Dit is onderdeel van het EU Actieplan Duurzame Financiering. Doel van deze wetgeving is om transparantie te vergroten of een bedrijf of product duurzaam is. In de verordening staat dat Stap als algemeen pensioenfonds openbaar moet maken hoe we omgaan met bepaalde aspecten van duurzaamheid:
In hoeverre onze pensioenregelingen duurzaam zijn
Hoe we omgaan met duurzaamheidsrisico’s
Of we beoordelen welke effecten beleggingsbeslissingen die we nemen invloed hebben op duurzaamheidsfactoren
In hoeverre ons beloningsbeleid is afgestemd op duurzaamheid
Stap classificeert de pensioenregelingen van alle pensioenkringen niet als een financieel product waar duurzame kenmerken gepromoot worden. Dit betekent dat deze regelingen geen duurzame doelstellingen hebben en dat ze geen sociale of ecologische kenmerken promoten. Daarmee valt Stap onder Artikel 6 van de SFDR. Het belangrijkste aspect van een pensioenregeling is het financiële resultaat dat nodig is voor een goede oudedagsvoorziening.
Uiteraard vindt Stap een gezonde (macro-economische) omgeving belangrijk. Stap wil dit bereiken door te beleggen in ondernemingen en landen die lange-termijn waarde-creatie voorop stellen. Daarom is duurzaamheid wel een belangrijk aandachtspunt in de onderliggende beleggingen van Stap.
Duurzaamheidsrisico’s (of ESG-risico’s) ontstaan als zich een gebeurtenis voordoet op ecologisch, sociaal of governance gebied, die een negatief effect op de waarde van de belegging kan veroorzaken. Stap identificeert mogelijke duurzaamheidsrisico’s onder andere aan de hand van maatschappelijke trends, en wetenschappelijke publicaties
Stap heeft de volgende ESG-risico’s in het beleid verankerd:
Waardeverlies op het gebied van transitie naar schone energiebronnen om klimaatverandering tegen te gaan
Waardeverlies s op het gebied van fysieke schade van klimaatverandering en de aantasting van het milieu
Waardeverlies op het gebied van schenden van mensenrechten door bedrijven of landen in de portefeuille
Waardeverlies op het gebied van gebrekkige governance praktijken
Waardeverlies op het gebied van goede gezondheid en welzijn
Deze risico’s hebben een financieel karakter. ESG-risico’s kunnen ook gevolgen hebben voor de reputatie van Stap als pensioenuitvoerder:
Reputatieverlies als gevolg van incidenten op gebied van klimaat, mensenrechten, governance en goede gezondheid en welzijn
Daarnaast erkent Stap dat ESG-risico’s ook impact kunnen hebben op de eigen bedrijfsvoering via de volgende kanalen:
Compliance, wanneer het MVB-beleid en/of bijbehorende rapportages niet aan de regelgeving zouden voldoen
Wanneer onvoldoende producten beschikbaar zouden zijn om ESG-doelstellingen waar te kunnen maken
Al deze risico’s zijn verankerd in de eigen risicobeoordeling en in het risicoraamwerk van Stap. Ze worden periodiek gemonitord aan de hand van een aantal indicatoren zoals CO2-uitstoor of ESG-profiel van de beleggingen. De beheersing van de financiële en reputatierisico’s wordt gewaarborgd door de invulling van het ESG-instrumentarium in Standaard Stap
We nemen de relevante duurzaamheidsrisico’s mee in de volgende beleggingsprocessen:
risicostrategie en eigen risicobeoordeling
ALM-studies waar we kijken naar de effecten van klimaat-stress scenario’s op onze portefeuilles
strategisch beleggingsbeleid en praktische (ESG-) invulling voor de beleggingscategorieën
beoordeling van de duurzaamheidsaanpak van de vermogensbeheerders als onderdeel van de management selectie en monitoring die is uitbesteed de fiduciaire manager
We wegen de belangrijkste negatieve effecten op duurzaamheidsfactoren mee bij investeringsbeslissingen. Het betreft hier de belangrijkste ongunstige effecten in de zin van artikel 4 van de SFDR.
We hebben een MVB-beleid opgesteld waarin internationale normen zoals UN Global Compact, UN Guiding Principles for Business en Human Rights en OESO-richtlijnen het uitgangspunt zijn. Een van de gevolgen hiervan is dat we beoordelen en monitoren de impact dat onze beleggingen hebben op mens en milieu.
Bovendien screent onze fiduciair de onderliggende beleggingen op de blootstelling aan belangrijkste ongunstige effecten op duurzaamheidsfactoren zoals gedefinieerd in de regelgeving. Stap zal in een verklaring hieromtrent, inclusief beleid die wij voeren on negatieve impact te mitigeren, voor de eerste keer in 2025 rapporteren.
Stap kent geen variabele beloningen toe aan de bestuurders en medewerkers van het Bestuursbureau. Er is dus geen prikkel die aanzet tot het nemen van (duurzaamheids)risico’s, risicovol beleggen of minder zorgvuldig risicomanagement.
Taxonomie
Daarnaast is er een zogenoemde EU taxonomieverordening. Dit is een raamwerk om te bepalen of investeringen in economische activiteiten duurzaam (‘groen’) zijn.
Voor de pensioenregelingen geldt dat Stap niet via de onderliggende beleggingen investeert in activiteiten die vallen onder de milieudoelstellingen van de taxonomie. Zodoende is het percentage van ecologisch duurzame beleggingen in onze portefeuilles volgens deze definitie 0%
Naast traditionele risico’s als markt- en inflatierisico, neemt Stap ook duurzaamheidsrisico’s integraal mee in het beleggingsproces. Stap onderkent daarbij de volgende duurzaamheidsrisico’s die potentieel de waarde van de portefeuille kunnen beïnvloeden:
Governance
Gebrekkig ondernemingsbestuur komt vaak tot uiting in controverses en schandalen. De directe impact van dergelijke gebeurtenissen op de waarde van een bedrijf (en op het rendement) kan groot zijn. Als deze misstanden op termijn worden opgelost, zal ook de waarde van het bedrijf weer stijgen. Stap belegt voor de lange termijn in een breed gespreide portefeuille van bedrijven. Daardoor blijft het effect op het rendement van de totale portefeuille naar verwachting beperkt.
Mensenrechten
Schendingen van mensenrechten kunnen zowel financiële gevolgen als reputatierisico’s hebben voor een pensioenfonds. Vanuit haar maatschappelijke rol kiest Stap ervoor om landen die mensenrechten schenden op voorhand uit te sluiten. Ook bedrijven die betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens sluit Stap uit. Desondanks kan de situatie zich voldoen dat bedrijven in de portefeuille mensenrechten schenden. In het geval van schending van mensenrechten door bedrijven die zich in de vorm van schandalen en controverses manifesteren, zal de impact op het rendement van de aandelenportefeuille naar verwachting vergelijkbaar zijn met controverses op het vlak van governance.
Klimaatverandering
De beleggingsportefeuille van Stap is blootgesteld aan de risico’s die voortvloeien uit klimaatverandering. Enerzijds door de energietransitie en de daarbij horende wet- en regelgeving. Anderzijds door de fysieke risico’s van klimaatverandering (extreem weer, overstromingen, droogte etc.).
Stap wil graag inzicht krijgen in de gevolgen van klimaatverandering op de beleggingsportefeuille. Daarom past Stap in de ALM-studie twee scenario’s toe. Eerst is er een transitiescenario. Daarbij doet Stap de aanname dat de transitie plotseling en in één keer plaatsvindt. En er is een 4-graden-scenario, waarin het klimaat heel erg verandert. We krijgen dan vaker te maken met extreem weer.
De impact van deze scenario’s op de waarde van beleggingen verschilt per Pensioenkring.
Biodiversiteit
Biodiversiteit laat zien hoe gezond de natuur is. Het zorgt voor ecosystemen waarin organismen kunnen leven. Permanent verlies van biodiversiteit vormt één van de grootste systeemrisico's voor al het leven op onze planeet. Het is sterk verbonden met klimaatverandering. Verlies aan biodiversiteit heeft grote gevolgen. Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de samenleving, de economie en financiële instellingen, zoals pensioenfondsen.
Stap heeft nog geen methode om te achterhalen hoe activiteiten die een negatief effect hebben op de biodiversiteit doorwerken in onze beleggingsportefeuille. Die methode is nog in ontwikkeling. De impact van dit risico op het beleggingsrendement is lastig in te schatten maar is mogelijk vergelijkbaar met het effect van klimaatverandering.
Om duurzaamheidsrisico’s te beheersen, maakt Stap gebruik van verschillende instrumenten. De inzet van deze instrumenten is een onderdeel van ons MVB-beleid, ons strategisch beleggingsbeleid en ons volledige beleggingsproces.
Bij de selectie (en monitoring) van de externe vermogensbeheerders beoordeelt Stap hoe zij omgaan met duurzaamheid (ESG). Ook neemt Stap deze aspecten mee bij de bepaling van het strategisch beleggingsbeleid voor de beleggingscategorieën. In de praktijk kan het bijvoorbeeld betekenen dat Stap een benchmark kiest waarin ESG-aspecten zijn geïntegreerd. Of dat Stap een keuze maakt voor actief beheer. Van de vermogensbeheerders van actief beheerde mandaten vereist Stap dat zij ESG-integratie toepassen in het investeringsproces.